Na stronach europejskiej agencji środowiska pojawił się bardzo ciekawy raport (2024) dotyczący zidentyfikowanych w Europie ryzyk klimatycznych i konsekwencji ich wystąpienia.
Ryzyka klimatyczne
Europa stoi w obliczu takich zagrożeń klimatycznych jak fale upałów i długotrwałych susz, obfitych opadów prowadzących do powodzi opadowych i rzecznych oraz wzrostu poziomu mórz i oceanów prowadzących do powodzi na obszarach przybrzeżnych.
Obserowane i prognozowane tendencje zostały przedstawiono na poniższym rysunku. Obejmuje one dane historyczne datowane w okresie (1952-2021) oraz dane prognozowane do końca stulecia (2081-2100 w odniesnieu do lat 1995-2014). Niski poziom odnosi się do niskiego wskaźnika ocieplenia (SSP1 -2,6), a wysoki poziom do wysokiego wskaźnika ocieplenia (SSP3 - 7,0)/
Autorzy raportu wskazują, że podstawowymi zmiennymi kliamtycznymi są:
- fale upałów - rozumiane jako dni z maksymalnymi temperaturami powyżej 35°C
- obfite opady - rozumiane jako opad trwający powyżej 1-go dnia
- susza - przy użyciu znormalizowanego wskaźnika ewapotranspiraycji opadów w ciągu 6 miesięcy.
Konsekwencje zmian klimatu
W 2022 r. z powodu ekstremalnie wysokiej temperatury przyczyniło się do przedwczesnych zgonów w Europie 60-70 tys. ludzi. Wyższe temperatury ułatwiają również przemieszczanie się nosicieli chorób. W Europie Południowej jest wystarczająco ciepło, aby komary mogły przenosić choroby uznawane za tropikalne.
Ekstremalne opady i powodzie na dużą skalę miały miejsce w Niemczech i Belgii w 2021 r. (szkody w wysokości 44 mld EUR i ponad 200 ofiar śmiertelnych), w Słowenii w 2023 r. (szkody szacowane na około 16% krajowego PKB) oraz w Grecji w 2023 r. (zatopienie regionu zagłębia zbożowego).
Ekstremalne upały w połączeniu z długotrwałą suszą sprzyjają powstawaniu rozległych pożarów roślinności, chociaż ich główną przyczyną jest człowiek. Autorzy raportu wskazują, że zmiany klimatu w połączeniu z zagrożeniami związanymi z klimatem oraz czynnikiami niezwiązanymi z klimatem w konsekwencji oddziałują na kwestiw związane z gospodarką oraz finansami.
Autorzy raportu wskazują, że Europa Południowa, nisko położone regiony przybrzeżne i najbardziej oddalone regiony UE są obszarami krytycznymi pod względem wielu rodzajów ryzyka związanego z klimatem.
Europa Południowa jest szczególnie zagrożona z powodu rosnącego wpływu wysokich temperatur i susz na produkcję rolną, pracę na zewnątrz, turystykę letnią oraz występowanie pożarów. W Europie Południowej szczególnie zagrożone są obszary wiejskie i lokalne gospodarki zależne od usług ekosystemowych.
Nisko położone regiony przybrzeżne, w tym wiele gęsto zaludnionych miast, są zagrożone powodziami, erozją i intruzją wód słonych potęgowaną przez wzrost poziomu mórz i oceanów.
Najbardziej oddalone regiony UE stoją w obliczu szczególnego ryzyka ze względu na swoje odległe położenie, słabszą infrastrukturę, ograniczoną dywersyfikację gospodarczą oraz, w przypadku niektórych z nich, silną zależność od kilku rodzajów działalności gospodarczej. Ze szczególnymi rodzajami ryzyka związanego z klimatem mogą się borykać obszary krytyczne w regionach innych niż te, które tu wyróżniono.
Polityki i prorytety działania
UE i jej państwa członkowskie powinny wdrożyć istniejące polityki, aby utrzymać i przywrócić odporność ekosystemów, zwłaszcza poprzez wzmocnienie ochrony i zminimalizowanie presji antropogenicznych. Dotyczy to przede wszystkim ekosystemów morskich i przybrzeżnych.
• Zalesianie oraz ochrona i odbudowa lasów mogą pomóc w łagodzeniu zmiany klimatu. Jednocześnie środki te mogą przynieść szereg dodatkowych korzyści w zakresie przystosowania się do zmiany klimatu, ochrony różnorodności biologicznej i innych usług ekosystemowych.
• Przy zalesianiu i odbudowie lasów należy uwzględniać przyszłe warunki klimatyczne w celu zapewnienia, aby nowo zasadzone lub odnowione lasy pozostawały w odpowiednim siedlisku przez ich długi okres życia. Ponadto należy starannie rozważyć kompromisy między różnymi formami użytkowania lasów i gruntów na przestrzeni czasu.
• W europejskich strategiach przeciwdziałania zmianie klimatu priorytetowo należy traktować redukcję emisji bez nadmiernego polegania na leśnych pochłaniaczach dwutlenku węgla. Łagodzenie oparte na wykorzystaniu lasów powinno odgrywać jedynie uzupełniającą rolę w przechodzeniu na gospodarkę niskoemisyjną i kompensowaniu pozostałych emisji, przy jednoczesnym zapewnieniu innych dodatkowych korzyści.
Autorzy raportu wskaujże, że należy poprawić spójność i jednolitość polityk UE mających wpływ na produkcję i bezpieczeństwo żywności. Zmiany w produkcji, diety i ukierunkowana polityka społeczna stanowią dalsze bodźce, które mają zapewnić bezpieczeństwo żywnościowe w zmieniającym się klimacie.
