Audyt Środowiskowy i Kontrola WIOŚ

Kontrola WIOŚ -  podstawa prawna 

Do podstawowego zakresu czynności Inspecji Ochrony Środowiska należy prowadzenie kontroli podmiotów korzystających ze środowiska. Celem np. kontroli WIOŚ jest podejmowanie działań, które mają spowodować zmniejszenie lub wyeliminowanie negatywnego wpływu na środowisko. Kontrole wykonują Główny Inspektor Ochrony Środowiska, wojewódzcy inspektorzy ochrony środowiska oraz upoważnieni przez nich inspektorzy inspekcji Ochrony Środowiska, zwani dalej "inspektorami" w oparciu o akty prawne:

• Ustawę z dnia 20 lipca 1991 r. o Inspekcji Ochrony Środowiska (Dz.U. z 2024 r. poz. 425)
• Ustawę z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców (Dz.U. z 2024 r. poz. 236)
• Ustawę z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz.U. z 2019 r. poz. 1396).

Wojewódzki inspektor ochrony środowiska może wystąpić z wnioskiem do Policji lub organów administracji publicznej, w tym do Krajowej Administracji Skarbowej, Inspekcji Transportu Drogowego, urzędów nadzoru górniczego, Państwowej Inspekcji Pracy, Inspekcji Handlowej, Państwowej Inspekcji Sanitarnej, Inspekcji Weterynaryjnej, Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa, Straży Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej, o udzielenie pomocy, jeżeli jest to niezbędne do przeprowadzenia czynności kontrolnych. 

Zadania Inspekcji Ochrony Środowiska

Do zadań Inspekcji Ochrony Środowiska zgodnie z art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 20 lipca 1991 r. o Inspekcji Ochrony Środowiska, należy między np. kontrola podmiotów korzystających ze środowiska w rozumieniu ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz.U. z 2024 r. poz. 54) w zakresie między innymi:

• przetrzegania przepisów o ochronie środowiska;
• przestrzegania decyzji ustalających warunki korzystania ze środowiska oraz przestrzegania zakresu, częstotliowści i sposobu prowadzenia pomiaów wielkości emisji i jej wpływu na stan środowiska;
• eksploatacji instalacji i urządzeń chroniących środowisko przed zanieczyszczeniem;
• przestrzenia przepisów o: gospodarce opakowanioami oraz odpadami opakowaniowymi; obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami; opłacie produkotwej;
• postępowania z substancjami zubożającymi warstwę ozonową oraz z fluorowanymi gazami cieplarnianymi i pozostałymi fluorowanymi gazami cieplarnianymi;
• przestrzegania przepisów o recyklignu pojazdów wycofanych z eksploatacji o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym, o bateriach i akumulatorach;
• przestrzegania przepisów ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach;
• wykonywanie zadań określonych w przepisach o międzynarodowym przemieszczaniu odpadów;
• kontrola wyrobów wprowadzonych do obrotu lub oddanych do użytku, podlegających ocenie zgodności w zakresie spełniania przez nie zasadniczych lub innych wymagań dotyczących ochrony środowiska;
• kontrola przestrzegania przepisów ustawy z dnia 19 lipca 2019 r. o przeciwdziałaniu marnowaniu żywności (Dz. u. z 2020 r. poz. 1645).

Podczas kontroli podmiotu korzystającego ze środowiska, nie wszystkie zagadnienia muszą zostać kontrolowane. Wszystko zależy od charakteru kontroli. Wyróżniamy między innymi:

• kontrolę kompleksową - obejmująca więcej niż dwa cele kontrolne czyli np. komponenty takie jak: gospodarka wodno-ściekowa, odpady oraz emisja do powietrza
• kontrolę problemową - obejmuje 1 lub 2 cele kontroli czy np. tylko hałas.

Wykonywanie zadań kontrolnych przez Inspekcję Ochrony Środowiska

Wykonywanie zadań kontrolnych przez WIOŚ realizowane jest podczas:

1. Kontroli Zakładu w terenie- kontrola przeprowadzona w zakładzie:
a) planowa (zapowiedziana): po uprzednim dokonaniu analizy prawdopodobieństwa naruszenia prawa w ramach wykonywania działalności gospodarczej, bądź w związku z zaplanowanym cyklem kontrolnym w danym roku- zalecenia GIOŚ i Wojewody, czy z uwagi na specyfikę działalności (kontrola co najmniej raz na 3 lata w zakładach o zwiększonym ryzyku, a co najmniej raz w roku w zakładach o dużym ryzyku wystąpienia poważnych awarii).
Decyzja o planowej kontroli może również dotyczyć sprawdzenia realizacji ewentualnych zarządzeń pokontrolnych bądź decyzji administracyjnych wynikających z poprzedniej kontroli.
Przedsiębiorca otrzyma zawiadomienie, a kontrolę wszczyna się nie wcześniej, niż po upływie 7 dni i nie później niż przed upływem 30 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli. Jeżeli kontrola nie zostanie wszczęta w terminie 30 dni od dnia doręczenia zawiadomienia, wszczęcie kontroli wymaga ponownego zawiadomienia. Na wniosek przedsiębiorcy kontrola może być wszczęta przed upływem 7dni od dnia doręczenia zawiadomienia. Czynności kontrolne związane z pobieraniem próbek i dokonywaniem oględzin, w tym pojazdów lub dokonywaniem pomiarów mogą być wykonywane przed upływem terminu 7 dni.

b) pozaplanowa (niezapowiedziana) przeprowadzona bez zawiadomienia z informacją kontrolowanego o przysługujących mu prawach i obowiązkach. Upoważnienie powinno zostać doręczone kontrolowanemu najpóźniej w ciągu 3 dni roboczych. Dodatkowo kontrola z wykorzystaniem dronów, może odbyć się bez okazania legitymacji.
Wyróżniamy kontrolę pozaplanową :
Interwencyjną- kontrole przeprowadzane w związku z rozpatrywaniem skarg i interwencji dotyczących zanieczyszczenia środowiska lub podejrzenia wystąpienia takiego zanieczyszczenia, wystąpienia poważnych awarii lub w celu przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia;
Na wniosek- który może być złożony przez: obywateli, organy samorządowe, organy i instytucje rządową, posłów, senatorów, radnych oraz przez zakład we własnym imieniu (np. w przypadku, gdy przedsiębiorca wymaga opinii WIOŚ).
Inwestycyjną- oznacza kontrolę po uzyskaniu przez WIOŚ informacji o zamiarze przystąpienia podmiotu (inwestora) do użytkowania przedsięwzięcia mogącego znacząco oddziaływać na środowisko;
Inną- w terenie z ustalonym podmiotem, oznacza kontrolę podjętą przez WIOŚ z urzędu, np. w związku z cyklem kontrolnym nie objętym rocznym planem kontroli, poleceniem GIOŚ, kontrolę powtórną w terenie w rozumieniu ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.

2. Kontroli w terenie bez ustalonego podmiotu - pozaplanowa:
• rozpoznanie zanieczyszczenia w terenie bez ustalonego podmiotu, oznacza kontrolę prowadzoną w terenie w celu wykrycia sprawcy zanieczyszczenia środowiska i zbadania skali zagrożenia dla ludzi i środowiska;
• transport towarów lub odpadów- w terenie bez ustalonego podmiotu.

3. Kontroli opartej o dokumentację - planowa lub pozaplanowa:
• oparta na analizie badań automonitoringowych, na postawie przekazywanych wyników badań, polega na analizie sprawozdań z pomiarów,
• oparta na analizie dokumentacji z wyłączeniem badań automonitoringowych.

Dokumenty potrzebne podczas kontroli WIOŚ

Inspektorzy podczas rozpoczęcia kontroli przekazują informacje o jej rodzaju, zakresie  potrzebnej dokumentacji oraz w jakim czasie należy ją przekazać. Ponadto istotną informacją dla kontrolowanego jest okres objęty kontrolą. W przypadku kontroli interwencyjnych, zazwyczaj czas kontroli to rok bieżący oraz rok poprzedni (uzależnione od analizy danego przypadku indywidualnie). Natomiast w kontrolach planowych -  do 5 lat wstecz licząc od końca roku kalendarzowego, którego te dokumenty dotyczą.

Temat kontroli organów inspekcji ochrony środowiska w niniejszym artykule nie został wyczerpany. W następnym pojawi się informacja o uprawnieniach organów kontroli, przykładowej dokumentacji wymaganej podczas kontroli, a także o najczęściej spotykanych naruszeniach.

Jak może pomóc IESERWIS?

Dla naszych klientów przeprowadzamy analizę zgodności jego działalności pod kątem prawa ochrony środowiska. Wynikiem takiej analizy jest protokół będący wewnętrznym dokumentem klienta. Protokół składa się z kilku działów i do każdego badanego obszaru dajemy nasze rekomendacje. O naszej usłudze można przeczytać na stronie internetowej Investeko Serwis.

Autorka opracowania: monika.nieszporek@investeko.pl